Tectónica de placas

Que son as placas tectónicas?

O noso planeta pódese dividir en tres partes diferenciadas: codia, manto e núcleo. A parte superior do manto xunto coa codia forman o que se coñece como litosfera. Esta consta duns 100km de espesor e inclúe na parte da superior da cortiza, os continentes (feitos con rochas cristalinas como o granito e de 40-50km de profundidade) e os océanos (feitos de rochas basálticas de 0-12km de profundidade). Esta zona de continentes e océanos divídese a súa vez en sete grandes placas e outras de menor tamaño, que se desprazan lentamente debido ás correntes de convección. Ditas correntes proceden da diferenza de temperaturas entre a superficie (máis fría) e o manto en estado líquido (magma), grazas a elas existen dorsais oceánicas onde se crea a nova codia e zonas de subducción onde esta volve a fundirse de novo co manto.

division interna terra

Quen descubriu as placas?

A principios do século XX, en 1912, o meteorólogo e xeofísico alemán Alfred Wegener formula por primeira vez a Teoría da Deriva continental, na cal explica que se produciu, ao longo da historia, un desprazamento dos continentes. Esta teoría falaba dun gran continente inicial , Pangea, que posteriomente se dividiu formando a actual disposición da Terra. Baseábase no feito de que os continentes encaixaban como pezas dun gran puzzle, ademais de presentar similitudes en estruturas xeolóxicas e evolucións paleoxeográficas a ambos lados do Océano Atlántico. A pesar de estar no certo en canto o movemento dos continentes non se aceptou a súa proposta de que era o que producía dito desprazamento, e a Teoría da Deriva continental desbotouse. Medio século despois esta serviría de base para a que será a definitiva Teoría da Tectónica de placas.

 

Alfred Wegener

Choques entre placas

 O movemento constante das placas produce unha compresión ou unha separación da cortiza, como xa mencionamos. Esta colisión dependendo de se é en zonas continentais ou oceánicas pode producir que: se chocan dúas placas continentais se produza unha fusión dos continentes creando ademais unha elevación no terreo que colisionou, se pola contra chocan unha placa continental cunha placa oceánica prodúcese unha subducción da segunda o que se traduce ,como dixen anteriormente, nunha volta desta ao manto fundido. Estes tipos de impactos entre as placas xeran diversos desastres naturais, como poden ser tremores de terra, volcáns ou tsunamis.

Opinión

Paréceme un tema de grande interese, xa que o coñecemento da estrutura do noso planeta pode ser unha futura chave para prever e inclusive evitar desastres naturais que xa mencionei, véxase volcáns, tsunamis e demais. Por iso considero importante que todo o mundo deba coñecer un mínimo desta información.

Bibliografía

páxina de información xeral, https://es.wikipedia.org/wiki/Subducci%C3%B3n

páxina de información xeral, https://es.wikipedia.org/wiki/Dorsal_mediooce%C3%A1nica

páxina de información científica, http://www.astromia.com/tierraluna/placas.htm

 

Orixe, vida, evolución.

imagen

Que é a vida?

Dende un comezo, houbo dúas teorías opostas sobre a orixe da vida: os materialistas, que dicen, que a vida dase dunha organización  complexa da materia, así, o filósofo Demócrito de Abdera, defendendo esta teoría, supuña que a formación da materia era a partir de átomos que proporcionaban as capacidades vitais. Oposta a esta teoría, estaban os vitalistas, que sostiñan unha forza superior como orixe da vida. Aristóteles, sendo o primeiro defensor desta teoría, mantiña que os seres vivos estaban compostos da mesma materia que a materia inerte; pero cunha forza vital dada por un ser superior, esta teoría estaba influída por doutrinas relixiosas, máis que por un pensamento científico.

Ademais do creacionismo e do vitalismo, existen máis teorías da orixe da vida como son:

Teoría da panspermia:  Svante Arrgenius propuxo a chegada da vida á Terra grazas a bacterias que proviñan doutro praneta no espazo (no cal non podemos explicar como se formaron esas bacterias).

Teoría da xeración espontánea ou abioxénese: según ela, todos os seres vivos nacen da materia orgánica en descomposición. Aristóteles dicía que os seres vivos se orixinan doutros seres vivos parecidos, e igualmente da materia inerte, así, durante a Idade Media houbo unha gran influencia aristotélica, e por tanto, unha maior crenza na xeración espontánea.

Teoría de Oparín: creou unha atmosfera primitiva (con metano, amoníaco, vapor de auga e hidróxeno) que grazas a diferentes forzas de enerxía esas substancias polas que estaba formada deron lugar a compostos orgánicos.

Teoría celular: esta teoría nace obviamente co descubrimento da célula, unidade estructural e funcional dos seres vivos. Ao corroborar que toda célula provén doutra semellante finalizouse así a teoría da xeración espontánea, xa que un ser vivo porta nos seus xens caracteres herditarios do seu proxenitor.

 

Como sabemos, a vida anterior á nosa, os nosos antepasados, non viviron nas mesmas condicións nin teñen as mesmas características que nós actualmente temos, pero, como podemos corroborar que isto é certo? Pois ben, sabemos que a evolución é un feito grazas a diferentes probas evolutivas, validadas ao longo dos anos, estas probas son:

  • Anatomía comparada: esta proba sostense en estudos de comparación entre órganos similares de diferentes animais. Así, cada un foi evolucionando segundo o seu hábitat e adaptando o seu metabolismo e órganos a el.
  • Bioquímica comparada: consiste en comparar moléculas orgánicas e determinar as similitudes e diferenzas noutros organismos.
  • Distribución xeográfica: esta proba sostense antes o estudo de diferentes localizacións que conteñen carácteristicas en común. É dicir que nun pasado estiveron preto e agora lonxe, polo que houbo unha evolución, un cambio.
  • Domesticación: sostense en que un ser vivo ás veces ten que adaptarse para convivir con outro.
  • Paleontolóxica: esta proba sostense en fósiles similares atopados en diferentes lugares do mundo, os cales se foron modificando ante as súas necesidades.
  • Proba embriolóxica: esta proba compara o desenrolo embrionario entre disitintos seres vivos.

Aínda con tantas probas de evolución, e tantas suposicións da orixe da vida, a día de hoxe seguimos sen saber con certeza como se orixinou esta.

 Fontes de información:

Javier de Lucas: http://platea.pntic.mec.es/jdelucas/origenvida.htm

Páxina da Universidade Autónoma de Barcelona, Departamento de xenética e microbioloxía, por: Antonio Barbadilla: http://bioinformatica.uab.cat/divulgacio/evol.html

 

A orixe da vida.

A orixe da vida.

A orixe da vida na Terra relaciónase coa teoría da abioxénese que estuda o como e o cando a vida apareceu e se desenvolveu na Terra e noutros lugares do universo.

 Qué é a vida ?

Tradicionalmente definiuse ser vivo como aquel que nace, medra, reprodúcese e morre, é dicir, aquel que realiza as funcións vitais. Pese a isto sábese que o nacemento é froito da reproducción, que o crecemento pode ser nulo, e que, unha bacteria, non morre.

Os seres vivos caracterízanse por:

  • Complexidade: está formado por de moléculas distintas, na súa maioría, moi complexas.
  • Organización: un ser vivo é materia organizada.
  • Intercambio de materia ou enerxía co contorno.
  • Reproducción.
  • Resposta a estímulos.

Ao longo do tempo xurdiron diversidades de interpretacións sobre a orixe da vida:

  •  Xeración espontánea.
  • Orixe sobrenatural.
  • Teoría da panspermia.
  • Evolución química e celular.
  • Teorías actuais.

En todas as épocas a aparición repentina de moitos organismos nun lugar determinado foi interpretada como unha proba de que os seres vivos xorden espontaneamente de materia inerte; pero na actualidade as diversas teorías sobre a evolución son un bo indicador de que isto non é así, e pode apreciarse por exemplo nas probas da evolución como poden ser a proba paleontolóxica e na proba da anatomía comparada.

Probas da Evolución.

A pesar das diversas teorías que xurdiron ao longo do tempo é moi difícil saber como se orixinou xustamente a vida, pero cada vez acercámonos máis, con novas teorías, e algún día os nosos descendentes lograrán conseguilo; pero para isto aínda hai que seguir investigando moito.

Fontes de información:

 

Tectónica de placas

A tectónica de placas é unha teoría xeolóxica que explica a forma en que está estruturada a superficie da Terra. Esta teoría establece que a litosfera está fragmentada en placas litosféricas que son pranchas ríxidas de rocha sólida que flotan sobre unha capa semifluída chamada astenosfera.

Estas placas móvense a uns 2,5km por ano. Pero este movemento non é sempre na mesma dirección e isto fai que rocen unhas contra outras, chegando o choque, a veces, ata a superficie da terra en forma de terremotos, formación de montañas e incluso tsunamis se son choques entre placas oceánicas. Todos estes fenómenos prodúcense con  moita máis intensidade nos bordes das placas tectónicas.

O movemento das placas crea tres tipos de bordes tectónicos: bordes coverxentes, diverxentes e transformantes.

  • Os bordes converxentes encóntranse nas zonas onde as placas chocan entre si, colisionando ou montando unha por encima da outra.
  • Os bordes diverxentes encóntranse nas zonas onde as placas se separan formando dorsais nos océanos e grandes depresións na superficie terrestre.
  • Os bordes transformantes encóntranse onde as placas se moven de lado en relación unhas con outras, formando fallas de fricción.

Hai dous tipos de placas: as placas continentais, que se encontran presentes na superficie terrestre, e as placas oceánicas, que están cubertas por masas de auga oceánica.

 tectonica placas

 imaxe de http://www.profesorenlinea.cl/imagenciencias/placas008.jpg

Hai diferentes tipos de movementos de placas tectónicas:

  • Movemento diverxente: prodúcese cando dúas placas se separan.
  • Movemento converxente: prodúcese cando dúas se xuntan, e a máis delgada afúndese sobre a máis gruesa.
  • Movemento transformante: prodúcese cando dúas placas se deslizan en direccións contrarias rozando unha coa outra.

movimientos placas

 imaxe de https://profereynold.files.wordpress.com/2016/02/20160218_174944.png?w=840

Sobre a tectónica de placas está moi ben saber moitas, xa que a ela se debe a orixe de todos os relevos existentes no noso planeta. Eu a utilizaría tamén para a prevención de traxedias como as dos terremotos.

 FONTES DE INFORMACIÓN

 

Placas litosféricas.

Figura 2-14 > Placas litosféricas

Cada un dos fragmentos nos que se divide a litosfera denominanse placas litosféricas. Algunhas destas placas están formadas só por litosfera oceánica, pero a mayoría posuen ambos os tipos de litosfera.

Existe un puñado de placas principais e dúcias de placas secundarias. Seis das principais reciben o nome do continente no que se encontran; as placas secundarias son máis pequenas, pero non menos importantes en canto a súa influencia sobre a estrutura do planeta.As placas litosféricas non permaneceron invariables ao longo da historia, senon que estas vanse separando ou achegando entre elas debido ao notable gradiente xeotérmico do interior terrestre, o cal produce a convección do manto; un claro exemplo disto é o océano Atlántico, que ensancha uns centímetros ao longo de cada ano.

O movemento das placas crea tres tipos de límites tectónicos:

  • Límites converxentes, donde as placas se acercan unhas a outras. Poden darse entre dúas placas continentais, entre dúas oceánicas ou entre una continental e una oceánica.
  • Límites diverxentes, donde as placas se separan.
  • Límites transformantes, donde as placas se moven de lado en relación unas con outras.

Dende o meu punto de vista é un tema interesante para calquera persoa a que lle interese un mínimo a estrutura do planeta no que vive, xa que é algo asombroso. Ademáis, coñecer o funcionamento das placas axuda a que nos percatemos do incríble que foi a evolución do planeta Terra, no que os planetas pasaron de estar unidos completamente a adoptar a posición que ocupan na actualidade.

Aquí vos deixo as páxinas das que me axudei  para conseguir información sobre o tema:

 

Orixe da vida

Resumo xeral da historia da Terra

Fai 4000 millóns de anos, no momento da creación do noso planeta, produciuse o maior acontecemento da nosa historia (ou prehistoria, como prefirades). Por aqueles tempos o planeta era un amalgama de substancias varias, cando unha afortunada combinación destas crea a que será a primeira célula, o primeiro ser vivo da Terra, capaz de reproducirse facendo copias de si mesma. Tendo en conta as condicións daquela época, consideramos as características daqueles seres como: acuáticos, unicelulares, anaerobios (debido á ausencia de osíxeno) e heterótrofos xa que supoñemos que a súa alimentación proviría desa especie de “caldo” de substancias presente no ecosistema.

Despois destes comezos, non será ata fai 3500 millóns de anos cando se produza outro acontecemento de grande importancia, como pode ser a capacidade de realizar a fotosíntese. Grazas a isto a atmosfera foise osixenando pouco a pouco ata alcanzar unha proporción apta para a vida fai 2400 millóns de anos.

Os primeiros seres pluricelulares aparecen no mar fai 541 millóns de anos e poderiamos consideralos como os primeiros “peixes”. A continuación destes, os invertebrados pisan terra firme por primeira vez 60 millóns de anos despois, e partires dese punto comezan a desenvolverse os bosques primitivos xunto cos primeiros anfibios, ademais dos antepasados dos reptís; producíndose unha gran diversificación que chegou ao seu fin coa primeira gran extinción masiva fai 300 millóns de anos (co 95% de especies desaparecidas). A continuación dase a aparición dos coñecidos dinosaurios, e de pequenos mamíferos que posteriormente evolucionarán a nós. Para que estes pequenos antepasados nosos cheguen a dominar o planeta, tivo que producirse a segunda gran extinción masiva que rematou cos dinosaurios, sobre a cal hai diversas hipóteses. O resto como se soe dicir, é historia.

            dinosaurios                                               lagarto antigo

                                                                                                         Probas da evolución

Hai quen defende que estes sucesos non son certos, a pesar das probas existentes. Para iso tratarei de deixar claro os feitos que apoian á realidade:

-Como primeira proba, a existencia de seres con características comúns aos actuais, que deixa clara a evolución, pódese probar grazas aos fósiles, nos cales é posible ver, en varios casos, como co tempo estes van cambiando conforme o esixía o ecosistema. Como exemplo podemos ver a seguinte imaxe que mostra o cambio nos ósos dende un antepasado ata o cabalo actual.

 

evolución cabalo

-Ademais diso, e por se non fora suficiente a existencia de órganos vestixiais fai presente o feito de que a evolución adapta os seres ao seu entorno, polo que pode darse o caso dalgún ser vivo que non precise certas capacidades; co paso do tempo estas irían esvaecéndose ata desaparecer, dando como xa dixen os actuias órganos vestixiais. Como exemplo cito ,sen ir máis lonxe, ao noso apéndice e por se non fose suficiente, menciono ademais o noso coxis e tamén as ás das avestruces.

 Na miña opinión é máis que evidente o feito da evolución tendo en conta todos os datos que citei no texto, iso si, respecto da creación das primeiras formas de vida atopei diversas hipóteses ao respecto (que animo a consultar facendo clic aquí) e non me decido por ningunha, xa que todas teñen unha boa base de argumentación.

Fontes de información:

Universidad nacional del nordeste, páxina de divulgación científica arxentina, http://www.biologia.edu.ar/introduccion/origen.htm 

 

Falemos da tectónica de placas!

imagen

Primeiro teremos en conta como xurdiu esta teoría, quen presentou a idea…? Sabremos que foi Wegener, un xeólogo e meteorólogo alemán, quen en 1915 propuxo que os continentes movíanse…

Como todas as novas ideas en ciencias tivo moitos detractores… Non foi ata 1965 cando Tuzo Wilson propuxo como tal a teoría da tectónica de placas, esto foi posible polos estudios doutros xeólogos e científicos, xunto con novos descubrimentos e avances no campo das novas tecnoloxías,  especialmente en estudios de ondas sísmicas, dos fondos mariños e de restos fósiles….

Entre todos, acabaron por atopar as probas que demostran que esta teoría é a acertada, pero custoulles 50 anos dende que Wegener propuxera a hipótese.

Aquí tedes dúas boas páxinas con información sobre o tema e dúas actividades para facer e empezar a manexar o blogue:

a)Paxina de astronomía.com con información breve pero moi clara de distintos temas relacionados ca astronomía e tamén ca terra. Aquí podes buscar información da historia da tectónica de placas… foi realmente Wegener o primeiro…?, que científicos famosos estiveron en contra?, quenes a favor…?

b)Paxina da universidade noruega de Tromso con animacións. É de especial interese a animación das “placas tectónicas”, non a perdas; se queres ampliar entra nesta outra “a dinámica do manto e a tectónica de placas” .

Deixa aquí un comentario destes enlaces, parécenche útiles…?, aclaráronche algunha dúbida…?, coñeces algunha outra páxina interesante acerca deste tema…?

Unha pregunta de contidos: Cal é a forza principal que provoca o movemento das placas litosféricas?

Save

 

Unha catástrofe nuclear

Nesta entrada falarei do accidente de Chernóbil.

Chernóbil é unha poboación situada a 120 km de Kiev, a capital de Ucrania, e a pouca distancia da fronteira con Bielorrusia. No día 26 de abril de 1986, sufriu unha das maiores catástrofes nucleares da historia da humanidade.

A central (unha das máis grandes do momento), traballaba en investigacións para o goberno soviético. Debido á falta de seguridade e automatización, durante un experimento, o núcleo do reactor sobrequeceuse e produciu unha explosión. Tan só 31 persoas morreron directamente, mais outras 150000 foron evacuadas, ademais das alertas en outros países nos que se detectou radiación.

imagen

 Aínda hoxe, despois de tantos anos, a zona permanece inhabitable e impregnada de radiación. Moita xente (incluso en varias xeracións), naceu con malformacións e problemas físicos severos. Este foi un dos casos máis perigosos de radioactividade, chegando a ser maior incluso que a liberada en Hiroshima.

Este foi un caso de neglixencia con consecuencias catastróficas, que esperemos no futuro non se repita e se tomen máis precaucións.

Na miña opinión, para evitar isto nun futuro, deberíase deseñar con moita cautela un lugar como este e ter máis coidado a hora de usar aparellos de este estilo, xa que non é ningún xogo. Por un mal deseño da central e a falta dun recinto de contención as consecuencias foron abrumadoras.

A información foi obtida de:

ChernobylWel:Web dedicada á documentación da catástrofe de Chernóbil

Save

 

Superpoboación no mundo.

A continuación vou falar da sobre poboación do mundo, xa que unha taxa moi alta da poboación humana pode dar lugar a moitos outros problemas como a redución de recursos

A superpoboación é unha cantidade excesiva de individuos presentes nun certo espazo. Este problema afecta as persoas na súa calidade de vida, ao medio ambiente, as condicións do hábitat, e pode xerar conflitos. Este fenómeno é grave xa que nun territorio os recursos son limitados e só poden soportar una determinada “presión” ou “carga”.

Este problema aumentou de maneira crecente ao longo dos anos, fai 36 anos soamente tres cidades tiñan unha cantidade maior a 10 millóns de habitantes cando agora hai máis de 21 cidades. O número de persoas crece de maneira tan desmesurada que cada ano hai 80 millóns de habitantes.

imagen

Imaxe de “Nesta…”

A superpoboación pode afectar á alimentación das persoas debido a que hai países nos que se producen e importan alimentos para unha cantidade exacta de persoas, cando en realidade pode haber máis poboación. Polo tanto se xera fame e pobreza. Por outro lado este mesmo problema pode chegar a aumentar a contaminación, porque en países con mellor economía se produce máis alimento, e polo tanto a poboación xera una cantidade de residuos maior da que o lugar pode asimilar.

Hai países nos que para evitar esta superpoboación utilizan distintas políticas de control de natalidade, limitando a cantidade de nacementos. Un deles é Xapón xa que foi o primeiro en propoñer a primeira política de control de natalidade (é dicir, o aborto); isto ocorreu xa que Xapón chegou a ter 320 habitantes por quilómetro cadrado, a día de hoxe aínda os ten. E aínda que nos pareza curioso, os animais a diferencia dos seres humanos saben controlar a súa natalidade por conta propia, mentres que os seres humanos podemos chegar a extremos de pobreza e contaminación insostible, como por exemplo India. Nalgunhas zonas de India as condicións de vida son pésimas, e aínda que intentaron reducir a natalidade resultou inútil xa que a media de natalidade alí é de 4 fillos por muller.

Por outro lado a superpoboación provoca un maior funcionamento da nosa economía e para algunhas persoas isto significa un maior e mellor nivel de vida.  Tamén aumenta o traballo e a competitividade, e polo tanto hai una maior produtividade. A pesar das vantaxes que pode ter a superpoboación ten un alto nivel de desvantaxes.

Algunhas das solucións que ofrecen  son o control da natalidade, o cal reduce en gran parte a liberdade de reprodución do ser humano. E en casos extremos ofrecen a opción de usar a eutanasia para limitar o vellez, resulta inmoral, pero é una opción que se usaría se chegaramos a una cantidade demasiado elevada.

Persoalmente penso que a superpoboación non chegará a ser dos nosos maiores problemas, xa que en moitos países, a poboación nova non quere ter máis de dous fillos debido aos gastos que xera, ou tamén poden chegar a adoptalos. Ademais moitos científicos preocupados por esta situación buscan solucións que non nos afecten de maneira directa pero que fagan a diferencia, procurando utilizar fontes máis ecolóxicas para diminuír a contaminación, procurar máis recursos para mellor condicións de vida, etc . Por outro lado penso que o problema non é tanto o aumento de poboación senón que os países máis adiñeirados deterioren o planeta de forma desmesurada.

Fontes de información:

Nationalgeographic.es. Artigo anónimo na revista online de divulgación científica. Atopado en http://nationalgeographic.es/medio-ambiente/superpoblacin

Overpopulationawareness.org. Páxina da Fundación “El grupo de los 10 millones” creada en Holanda en 1994. Recuperado en  http://www.overpopulationawareness.org/es/

sites.google.com. Blogues de escuelas E.E.M. N° 245 y E.E.M. Nº 490. Producido en el laboratorio Pedagógico. Crecimiento Economía y Medio Ambiente. Artigo recuperado en https://sites.google.com/site/245crecimientoeconymedioamb/ventajas-y-desventajas-del-crecimiento

blogsostenible.wordpress.com. Blogue de divulgación ecoloxista sobre sostenibilidade, creado en Málaga en 2010. Recuperado en https://blogsostenible.wordpress.com/2011/05/18/es-un-problema-la-superpoblacion/

actualidad.rt.com. Blogue dun canal de noticias español sobre o ámbito político, económico e social, emitido en Rusia dende 2009. Recuperado en https://actualidad.rt.com/sociedad/view/144804-superpoblacion-pobreza-hambre-mito

blogsostenible.wordpress.com. Blogue de divulgación ecoloxista sobre sostenibilidade, creado en Málaga en 2010. Recuperado en https://blogsostenible.wordpress.com/2011/05/18/es-un-problema-la-superpoblacion/Save

 

Investigación científica en España

A Axencia Estatal Consello Superior  de Investigacións Científicas (CSIC) é a maior institución dedicada á investigación que hai en España e terceira en Europa. O seu obxectivo é desenrolar e promover investigacións en beneficio do progreso científico e tecnolóxico.

O CSIC desempeña un papel fundamental na política científica e tecnolóxica, xa que abarca dende a investigación básica ata a transferencia do coñecemento ao sector produtivo.

Esta sociedade ten oito áreas científico-técnicas en torno xiran as súas investigacións, estas cubren a maior parte do coñecemento humano. Estas áreas son: Humanidades e ciencias sociais, bioloxía e biomedicina, recursos naturais, ciencias agrarias, ciencia e tecnoloxías físicas, ciencia e tecnoloxía de materiais, ciencia e tecnoloxía de alimentos, e ciencia e tecnoloxías químicas.

O CSIC está composto por unha rede de centros e institutos que se distribúen por todas as Comunidades Autónomas, con excepción dun situado en Roma. A estes centros tamén hai que engadir as unidades de investigación e as cento sesenta Unidades Asociadas constituidas por departamentos universitarios, hopitais, etc.

o csic

imaxe de https://es.wikipedia.org/wiki/Archivo:Edificio_central_del_CSIC_(Madrid)_02.jpg

Eu creo que todos os países deberían ter un organismo de investigación coma o CSIC porque a súa labor está axudando moito non solo ao noso país senón ao resto do mundo. todos os seus traballos de investigación son de moitísima axuda para todos.

FONTES DE INFORMACIÓN

CSIC, páxina de divulgación científica, controlada polo Ministerio de Economía, Industria e Competividade,  http://www.csic.es/

Mineco.gob, páxina do goberno,  http://www.mineco.gob.es/portal/site/mineco/idi

Save